Aflevering 10: Jetta Goudal, Amsterdamse Diva op de Walk of Fame
Stel op de straat de vraag of iemand Hollywood kent, dan is de kans groot dat het antwoord ja is. Vraag naar de Walk of Fame (WoF) en misschien weet iemand wel wat dat is. Of iemand kan zeggen waar die Walk of Fame is? Die kans is een stuk kleiner. Maar wat als je vraagt of er ook Nederlandse sterren stralen op de WoF? Vermoedelijk weet een slechts kleine minderheid mensen dat. Want ja, is er wel een ster van een Nederlander?
De sterren van Hollywood
Hollywood is een deel van Los Angeles, Verenigde Staten. Daar is Hollywood Boulevard te vinden, een drukke straat die elk jaar 10 miljoen bezoekers trekt. Toeristen, maar ook zij die iets willen zijn of worden of denken te zijn, lopen daar rond. Zeker in februari / maart is het er druk als als in het Dolby Theatre de Oscars worden uitgereikt.
Op Hollywood Boulevard is de WoF. Die is in de jaren vijftig ontwikkeld om sterren van het witte doek, van de muziek en het toneel een permanent openbare monument te geven voor hun prestaties in de amusementsindustrie. Acteurs, muzikanten, regisseurs, producenten, muziek- en theatergroepen, fictieve personages en anderen hebben een ster gekregen. De sterren op Hollywood Boulevard zijn gemaakt van messing en terrazzo (een steencomposiet). Sommige entertainers zijn in meerdere categorieën met meerdere sterren erkend. Gene Autry is de enige met sterren in alle vijf categorieën. Februari 2021 waren er bijna 2700 sterren op de Hollywood Walk of Fame. Vier sterren zijn ooit gestolen (o.a. Gregory Peck en Kirk Douglas). Een ster hangt aan de muur: Muhammed Ali. Waarom? Hij wilde niet dat men over hem liep.
Maar dan nu de hamvraag: is er een Nederlandse ster? Ja, maar die is niet van Rutger Hauer, Paul Verhoeven of Jan de Bont. Die is van Jetta Goudal. Een ster van de stomme film. Overigens wist ik, Rick, ten tijde van ijn reis nog niet van het bestaan van Jetta. Ik heb dan ook geen foto van haar ster. Wel van onder andere Michael J. Fox.
Jetta Goudal
Jetta Goudal werd in 1891 in Amsterdam geboren als Juliette Henriette Goudeket. Zij groeide op in een welvarende familie op de Plantage Middenlaan. Haar vader was diamantlsijper en orthodox-Joods. Frivoliteiten waren verboden terrein voor Jetta en haar zusje Bertha.
In 1917 vertrok ze naar de VS. Vanaf dat moment noemde zij zich Jetta Goudal, was afkomstig uit Versailles, katholiek en dochter van een rijke Franse advocaat. Broadway en Hollywood geloofden haar. Waarom ze dat deed? Ze was ongetrouwde en joods. In die tijd kwamen Joden niet door de ballotage van sociale of sportclubs hebben gemogen, zoals tennis of golf.
Jetta was een Flapper. Dat waren kortharige, pittige zelfbewuste vrouwen met een bobkapsel, die naar jazz luisterden en minachtend deden over dat wat toentertijd als acceptabel en gangbaar gedrag werd gezien. Flapper-girls droegen zware make-up, korte rokken, dronken stevig, rookten, reden auto en gingen makkelijker om met seks.
Zodra ze in Amerika was liet ze Nederland achter zich. De aangenomen naam zegt al iets, maar ze wilde ook niets meer van haar familie weten. Ze verbrak het contact resoluut. Toen haar nichtje, die als enige in de familie de Holocaust had overleefd, haar benaderde, wees ze zelfs dat contact van de hand. Erik Brouwer, schrijver van het boek Diva Jetta Goudal, meent dat ze haar oude leven verdrong. “Ze was een egocentrische vrouw die alles opzij zette voor haar eigen belang.”
Ze speelde 10 jaar lang in 19 films. Op filmsets was ze eigenzinnig en recalcitrant. Erger, ze hield zich intussen niet aan afspraken en regels, kwam geregeld te laat, luisterde niet naar de regisseur, maakte stennis, bemoeide zich met het script en wilde haar eigen jurken laten maken.
Zoals ze zelf zei: I don’t like being called a silent star. I was never silent.
The shit hits the fan
Producent DeMille besloot uiteindelijk met haar te breken. Dat pikte ze niet. Ze nam een advocaat in de arm en begon een juridische strijd. Winnen, zo meende haar advocaat, was geen probleem, maar geen enkele studio zou haar meer in dienst nemen. Haar rechtszaak tegen Cecil B. DeMille uit 1927 schiep een precedent bij het vestigen van de rechten van een ster. Ze bleef zelfs na haar overwinning bevriend met DeMille.
Ze won, maar het betekende wel het einde van haar carrière. Ze kwam op de zwarte lijst. Ze kreeg geen rollen meer.
Door haar rechtszaak werd een juridisch precedent geschapen. Acteurs in Hollywoodfilms konden niet meer zomaar worden ontslagen en leidde tot de oprichting van de acteursvakbond. Ze trouwde na haar filmcarrière met Harold Grieve, een art director en een van de oprichters van de Academy (jawel, de uitdelers van de Oscars). Ze is gevallen in 1973, en werd daardoor invalide. Ze is overleden in 1985, begraven op Glendale begraafplaats, LA.
Amsterdam, de geboorteplaats van Jetta Goudal, heeft in 2020 een eerbetoon voor haar gerealiseerd: de Amsterdamse brug no. 771 in Slotervaart heeft haar naam gekregen.
Wie verder wil lezen over de WoF:
Wie meer wil lezen over Jetta Goudal, of de documentaire Diva Jetta Goudal wil zien:
Over het boek van Erik Brouwer
Achtergrond informatie over Jetta Goudal
De documentaire Diva Jetta Goudal